Er Landsbankinn þá sekur?

Það var beiting laga um varnir gegn hryðjuverkum, sem menn hrópuðu sig hása yfir. En samt á ekki að reyna að fá þeim hnekkt. Þetta hljómar eins og Landsbankinn hafi vondan málstað að verja, sé jafnvel sekur! Hvað skýrir þetta?

Kaupþing getur líklega ekki annað en höfðað mál vegna greiðslustöðvunar og er sjálfsagt að ríkið styðji það. En hvers vegna fer Landsbankinn bara hálfa leið? Skilanefnd bankans verður að útskýra það fyrir almenningi.

Og forsætisráðherra þarf líka að skýra hvers vegna íslensk stjórnvöld fara ekki í mál við þau bresku. Er einhver þvingun í gangi? Úr því að búið er að vinna "gríðarlegt starf" vegna málsins hljóta skýringarnar að liggja fyrir.

Ríkið styður málshöfðun

Nýsköpun hin síðari

Þó að stjórnarslit liggi í loftinu grunar mig að hið rauðgræna bandalag verði ekki ofaná. Björn hefði átt að fara aðeins lengra aftur í tímann í vangaveltum um það sem við tekur. Ég giska á að það verði mynduð Nýsköpunarstjórn hin síðari eftir næstu kosningar.

Þetta er sem sagt mín spá: Það verða Vinstri grænir og Sjálfstæðisflokkur sem mynda nýja ríkisstjórn eftir kosningarnar í vor.

Þegar núsitjandi stjórn var mynduð sáu sumir Nýsköpun endurvakta, þar sem Samfylkingin átti að vera arftaki Sósíalista og Alþýðuflokks sem mynduðu Nýsköpun með Sjálfstæðisflokknum 1944. En Samfylkingin hefur orðið að eins konar bræðingi; demó-júró-kratar.

Þó er Jóhanna Sigurðardóttir heiðarleg og sjálfri sér samkvæm, enda var það hennar vegna sem ég kaus Samfylkinguna síðast (verst að geta ekki kosið bara einstaklinga).

Sjálfsagt myndu margir fussa yfir Vinstri grænum í stjórn með íhaldinu. Allir frasarnir um að Steingrímur Joð kunni ekki annað en að vera á móti öllu fá að heyrast. Enn fleiri fussa yfir áframhaldandi setu Sjálfstæðisflokks í stjórn. En gott og vel, ég ætla samt að spá þessu.

Hvers vegna? Vegna Evrópumála og í ljósi þess að gullfiskaminni og tregðulögmál fylgja stjórnmálum. 

Fylgi flokkanna mun verða talsvert annað en það sem kannanir sýna núna. Mannabreytingar og stefnubreytingar munu skipta máli. Þeir sem sýna mestan heiðarleika í sinni naflaskoðun munu hagnast á því. Og þeir sem hafa kjark til að gera nauðsynlegar mannabreytinigar.

Hinn rauðgræni draumum Steingríms Joð þyrfti fulltingi Framsóknar, en þriggja flokka stjórn er ekki aðlaðandi kostur. Að endurtaka leikinn með Samfylkingu og Sjálfstæðisflokki væri glapræði fyrir báða (og þjóðina) í ljósi undangenginna atburða.

Evrópumálið verður hið stóra kosningamál og á þeirri forsendu mun Nýsköpun hin nýja ná saman. Að bjarga Íslandi frá því að vera innlimað í Evrópuríkið í miðri kreppu.

Nýsköpunarstjórnin hin fyrri lagði grunninn að nútíma velmegun, með stríðsgróðann að vopni, þó ekki hafi hún orðið langlíf.

Nýsköpunarstjórnin hin síðari mun fá það erfiða verkefni að leggja grunninn að Nýja Íslandi með stríðsskuldir útrásardólganna í farteskinu.

ESB aðeins átylla fyrir stjórnarslitum?

Nýsköpun í mótmælum

Til nýsköpunar þarf skapandi hugsun, frjótt ímyndunarafl og öflugt framtak. Þeir sem máluðu ruslatunnurnar í nótt buðu upp á nýsköpun í mótmælum.

Þetta er sniðug hugmynd. Verkið er unnið í rólegheitum að nóttu til, truflar engan með látum eða hávaða og veldur engum skemmdum. Er samt sniðugt og beinskeytt í senn.

Að "klæða" ruslatunnur í kjólföt og slaufu og setja í þær merki með nöfnum helstu útrásardólga! Þetta er algjör snilld og hittir naglann á höfuðið.

 

Ruslatunnur í sparifötum

Stundum þarf kjark

Það getur kostað mikinn kjark að taka skynsamlegar ákvarðanir. Árni Mathiesen er einn þeirra sem þarf að sýna slíkan kjark áður en langt um líður. En það eru fleiri.

Þeir sem sitja í stjórn þurfa að greina má milli persóna og verkefna. Þau eigaekki ráðherrastólana og eru hreint ekki ómissandi. Í næsta mánuði, þegar IMF-athugun er að baki þarf að tilkynna um þingrof og lofa kosningum, enda er stjórnin tæknilega sprungin nú þegar.

Þá þurfa nokkrar "aðalpersónur" að sýna kjark. Og hann felst í því að draga sig í hlé og gefa ekki kost á sér þegar kosið verður til þings. Þetta á við um Geir Haarde, Árna Mathiesen, Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, Björgvin G. Sigurðsson og Valgerði Sverrisdóttur. Þó Valgerður sé nú í stjórnarandstöðu. Sjálfsagt þarf að bæta fleirum á listann.

Þetta fólk þarf að víkja svo persónur þeirra þvælist ekki fyrir; ekki setja samansem merki milli pólitískrar ábyrgðar og saknæms athæfis. Þessar breytingar eru grunnur að endurnýjun trúverðugleikans, á sama hátt og það er nauðsynlegt að setja nýja stjórnendur yfir seðlabanka og fjármálaeftirlit.

Guðni og Bjarni fóru báðir og það komu tvær konur í staðinn, það kemur alltaf maður í manns stað.

 

Krefjast afsagnar Árna Mathiesen

Þeir eru að gera allt vitlaust, strákarnir.

Tvö álit á sama síðdeginu frá Umboðsmanni Alþingis, þar sem sett er ofaní við ráðherra í ríkisstjórninni. Á hverjum degi kvarnast úr trúverðugleikanum. Hann er fyrir löngu orðinn langt fyrir neðan þau mörk sem ríkisstjórn verður að miða við.

Já, þeir eru að gera allt vitlaust, strákarnir. Og ekki í góðri merkingu þess frasa.

Hvernig ætlar dýralæknirinn að bregðast við? Síðast þegar Umboðsmaður gerði athugasemd við embættisfærslu hans gerði hann lítið úr því og sagði að þetta væri "bara álit". Sakaði hann einnig um að hafa haft fyrirfram mótaðar skoðanir á málinu, sem snérist um ráðningu Þorsteins Davíðssonar í embætti héraðsdómara.

Það er ekki við góðu að búast ef menn líta þannig á. Þó sá úrskurður sem skrifaður er af embætti Umboðsmanns Alþingis beri heitið "álit" er hann formlegur gjörningur. Hann á að vera hluti af stjórnsýslukerfinu, enda var embætti Umboðsmanns komið á fót svo þegnarnir hefðu embættismann að leita til, teldu þeir brotið á sér í stjórnsýslunni.

Umboðsmaður Alþings hefur það vandasama hlutverk að tryggja traust almennings á stofnunum hinnar opinberu stjórnsýslu. Ef ráðherra gerir lítið úr hinum formlega gjörningi á opinberum vettvangi, talar um umboðsmann sem ómarktækan eða óvirðir embætti hans, myndi það í einhverjum löndum duga til þess að ráðherra yrði krafinn afsagnar.

Vonum að enginn fari yfir strikið í þetta sinn.

Var óheimilt að ráða án auglýsingar

Þarf nokkuð að rannsaka?

Jæja, svo það sótti enginn um.

Líklegir umsækjendur hafa fylgst vel með fjölmiðlum síðustu daga og séð að þetta var óþarft embætti. Sigurður Einarsson og Hreiðar Már eru búnir að upplýsa að það voru engar ólöglegar hreyfingar á fjármunum frá Kaupþingi.

Jón Ásgeir upplýsti á heilli opnu að að hann setti Ísland ekki á hausinn. Svo það máli er afgreitt.

Og það sem mestu máli skiptir: Það er ekki enn búið að skipa rannsóknarnefndina. Það er dregið og dregið. Ég velti því fyrir mér í síðustu færslu hvort það væri gert af ásetningi. 

Til hvers að skipa saksóknara ef ekkert á að rannsaka? Það sækir enginn um embætti sem á ekki að gera neitt. Er ástæðan ekki einmitt sú að það trúir því enginn lengur að ríkisstjórnin ætli að aðhafast neitt í málinu?

 

Enginn sótti um embætti sérstaks saksóknara

Eru þau að gera þetta viljandi?

Því lengur sem dregst, að gera eitthvað áþreifanlegt af hálfu ríkisins í rannsókn á hruninu mikla, því ágengari verður spurningin um hvort þessi ótrúlega töf sé að ásettu ráði.

Það er óverjandi að það taki 12 vikur að skipa rannsóknarnefnd, sem hefði átt að skipa strax. Að hámarki hefði það átt að taka 12 daga, svo stórt er þetta mál. Hvaða ástæða býr að baki?

Sökudólgalisti #1

Allra fyrstu dagana voru viðbrögðin í þjóðfélaginu mörkuð af undrun, reiði, sorg og áfalli. Listinn yfir helstu sökudólgana var svona:

1. Útrásarvíkingarnir
2. Bankarnir
3. Seðlabankinn
4. Ríkisstjórnin
5. Fjármálaeftirlitið

Öll athyglin var á útrásarvíkingunum en FME varla í umræðunni til að byrja með. Þegar almenningur var upplýstur um að bakakerfið væri 10 sinnum stærra en sólin fóru bankarnir beint í toppslaginn og hið pólitíska bitbein sem Davíð Oddsson er, setti Seðlabankann réttilega næst þar á eftir.

Sökudólgalisti #2

Eftir því sem málin skýrðust í byrjun breyttist sakalistinn, sér í lagi þegar IceSave kom fram í dagsljósið. Einnig kom æ betur í ljós að þeir sem áttu að standa hina opinberu eftirlitsvakt höfðu sofið á verðinum.  Listinn breyttist snarlega í þetta:

1. Fjármálaeftirlitið
2. Seðlabankinn
3. Ríkisstjórnin
4. Landsbankinn (IceSave) og Bjöggarnir
5. Baugur - Glitnir, Jón Ásgeir og co
6. Aðrir útrásardólgar

Ástæðan fyrir að FME og SÍ eru ofar á listanum en ríkisstjórnin er að það eru fagstofnanirnar sem áttu að geta séð, skilið og brugðist við. Ábyrgð stjórnvalda var/virtist fyrst og fremst pólitísk. Og Bjöggarnir eru ofar öðrum útrásardólgum á listanum vegna þess hve þungar klyfjar þeir leggja á landsmenn með IceSave.

Sökudólgalisti #3

Þegar lengra leið kom í ljós að ríkisvaldið hafði haft meiri möguleika á viðbrögðum en sýndist í fyrstu. Auk þess sýndi stjórnin máttleysi í IceSave deilunni. Þegar við bætist að ríkisstjórnin dregur það út í hið endalausa að gera eitthvað í málinu breytist listinn í samræmi við það.

Nú er svo komið að maður hlýtur að ætla að eitthvað sérstakt búi að baki því að stjórnvöld draga alvöru aðgerðir svona lengi. Það getur ekki verið tilviljun. Fyrir vikið er listinn núna svona:

1. Ríkisstjórnin
2. Ríkisstjórnin
3. Ríkisstjórnin
4. Fjármálaeftirlitið
5. Seðlabankinn
6. Landsbankinn/IceSave/Bjöggarnir
7. Baugur, Glitnir (Stím) og skúffufélög Jón Ásgeirs og co
8. Kaupþing, Exista og ýmsir útrásardólgar

Ríkisstjórnin á einn og aðeins einn raunhæfan kost. Hann er að slíta stjórn og boða til kosninga. Það þýðir ekkert að bjóða fólki upp á þær skýringar að ekki sé tímabært að kjósa. Það er tímabærara en að hafa 63 þingmenn í jólafríi í mánuð og stjórn sem er svo máttlaus að hún getur ekki einu sinni leiðrétt ósóma eftirlaunalaganna skammlaust.

 

Stjórnmál eru ekki fag!

Stjórnmál eru bara ekki fag, það er röng hugsun sagði Páll Skúlason í sunnudagsviðtali Evu Maríu. Þau eru umfjöllun borgaranna um sín sameiginlegu mál og við, sem þjóð, höfum ekki ræktað stjórnmálin sem skyldi. Það er þörf á uppstokkun þegar hinu "hræðilega ári" er að ljúka svo betur fari á hinu nýja.

Það kom margt fram í máli Páls sem vert er að hugsa um. M.a. lýsti hann þeirri skoðun sinni að það sé slæmt að hafa atvinnupólitíkusa. Við þurfum fyrst og fremst að hafa embættismenn sem sjá til þess að stofnanir ríkisins gangi. Í stjórnmálum þurfum við að hafa fólk með heilbrigða skynsemi sem þekkir þjóðlífið og áttar sig á því hvernig almenningur hugsar. Skilur fólk úti í atvinnulífinu, í menningarheiminum o.s.frv.

Það er alltaf hættulegt ef menn verða atvinnustjórnmálamenn og einangrast frá þessum veruleika og líta svo á að þeir eigi að hugsa fyrir fólk.  Hann nefndi líka að margar stofnanir ríkisins hafi veikst. Sumt sé af því góða, t.d. eigi ríkið ekki að vasast í rekstri heldur móta reglur og standa um almannaheill.

Páll hefur ekki trú á að „aðalpersónurnar" í pólitíkinni geti endurheimt trú þjóðarinnar og að ekki sé hægt að halda áfram fyrr en hreinsun eða tiltekt hefur farið fram; uppstokkun í stjórnmálum. Hann ræddi líka um að hópar hafa fengið óeðlileg völd. „Þjóðfélagið hefur verið í óraunveruleika" sagði hann. Einokunarstarfsemi hefur tíðkast og fámennur hópur ráðskast með hluti með óeðlilegum hætti. Þessu þarf að breyta.

Íslensk þjóð verður aðeins að hugsa sinn gang; í hvaða skilningi viljum við vera Íslendingar og byggja sameiginlegan veruleika. Ekki ætla það, eða vona, að það komi frelsarar hérna inn og vísi okkur veginn til framtíðarlandsins. Við eigum margt að byggja á og stöndum ótrúlega vel að mörgu leyti. Eigum Ísland, sem býður upp á gífurlega möguleika.

Undir lok viðtalsins sagði Páll að þjóðfélagið fari ekki aftur í sama farið. Þjóðin hefur áttað sig á því að hugsun liðinna ára leiðir ekki að réttu marki. Þurfum að stefna að annars konar góðæri; sem er manneskjulegt, siðferðilegt og menningarlegt góðæri.

 

Nú er spurning um framhaldið. Hvert er best að stefna? Hvernig getur t.d. innganga í Evrópuríkið samrýmst því að hafa stjórnmálamenn sem þekkja þjóðlífið og vita hvernig almenningur hugsar? Það er útilokað með því að framselja ríkisvaldið 18 manna stjórn erlendra atvinnupólitíkusa, með aðsetur í Brussel, sem eru auk þessi ekki kjörnir í beinum lýðræðislegum kosningum.

Skyldu það vera „frelsararnir" sem Páll Skúlason varar við?

FT: Hræðilegu ári að ljúka á Íslandi

Jæja, skyldi þá álverið vera úr sögunni?

Tekur Rannveig Rist brosandi við verðlaununum "Maður ársins" hjá Frjálsri verslun? Reyndar er Andri Már Ingólfsson enn við rekstur sinna fyrirtækja, en hverjir voru valdir árin á undan? Og hvar eru þeir nú, Hreiðar Már, Sigurður Einarsson og Róbert Wessman?

Er þetta ekki ávísun á hrakfarir álversins í Straumsvík?

Rannveig Rist maður ársins hjá Frjálsri verslun

NÝI SÁTTMÁLI: Að ganga uppréttur!

Hún er um margt athyglisverð opnugreinin í Mogganum á Þorláksmessu. Þar skrifar Bjarni Snæbjörn Jónsson um „Nýja sáttmála" sem þjóðin verður að gera við sjálfa sig. Bjarni Snæbjörn er einn eigenda Cpacent.

Í inngangi reifar hann Gamla sáttmála frá 1262 sem gerður var þegar „spilling, ofbeldi og algert innbyrðis vantraust leiddi til þess að Íslendingar voru ófærir um að stjórna eigin málum". Hægt og bítandi í aldanna rás varð þessi ráðstöfun Íslendingum til tjóns.

Eftir að hafa reifað hvernig bankahrunið hefur sett stimpil á Íslendinga kemur greinarhöfundur að atriði sem hefur verið vanrækt í Evrópuumræðunni; að taka til í bakgarðinum fyrst og huga að skuldbindingum að því loknu.

Um nauðsyn þess að endurreisa ímynd lands og þjóðar segir Bjarni:

Ímyndin kemur innan frá. Sá sem ekki ber virðingu fyrir sjálfum sér nýtur ekki virðingar annarra. Viðsnúningur þarf að hefjast með því að efla sjálfsvirðingu þjóðarinnar á ný með markvissu innra átaki og skýru leiðarljósi; eitthvað í líkingu við sjálfstæðisbaráttuna á sínum tíma.

Sem sagt, við þurfum að fara í gegnum naflaskoðun og „snúa ástandinu úr vandamáli í tækifæri". Þar skipta breytt hugarfar og réttar áherslur mestu máli. Síðar segir Bjarni:

Ef stefnan verður tekin á að bindast öðrum þjóðum nánari böndum, verður þjóðin að byggja sig upp til þess að geta gengið upprétt til þessa samstarfs og geta notið virðingar og áhrifa, andstætt því sem gerðist með Gamla sáttmála.

Því miður er þetta hlutur sem margir stjórnmálamenn líta framhjá. Þeir vilja drífa þjóðina inn í Evrópuríkið í miðri kreppu og flagga því sem hluta af lausn vandans. En það gerist bara ekki þannig. Þeir segja að við verðum að hefja aðildarviðræður „vegna þess hvernig komið er fyrir gjaldmiðlinum okkar" rétt eins og evran bíði handan við hornið, sem töframeðal.

Þetta er uppskrift að því að fara úr öskunni í eldinn. Óánægjan á að vera aflvaki breytinga og nýrrar hugsunar. Þetta afl verða Íslendingar að virkja sjálfir. Það dofnar og hverfur ef menn einblína á Evrópusambandið sem lausn og vona að „þeir" bjargi málunum fyrir okkur.

Oft erum við svo upptekin af að losna úr því sem við erum lent í, að við hirðum ekki um að svara spurningunni um hvað við viljum fá í staðinn. Fyrir bragðið sitjum við uppi með breytingar og nýtt ástand sem er að vísu örðuvísi, en engu betra en það sem við fórum úr. Það kallast að fara úr öskunni í eldinn.

Þessi orð eru umhugsunar verð. Ekki ætla ég að gera Bjarna Snæbirni upp skoðanir en mín skoðun er sú að vísasta leiðin fyrir Ísland til að fara úr öskunni í eldinn sé að ganga í Evrópusambandið á þessum tímapunkti. Helst ættum við aldrei að ganga í það og allra síst í miðri kreppu.