Sönn saga

Þetta er saga úr íslenskum raunveruleika. Frásögn af því hvernig velferðarkerfið gefur ekkju á áttræðisaldri skilaboð um að bjarga sér sjálf. Hún er bótaþegi hjá Tryggingastofnun ríkisins og missti maka sinn fyrir tveimur árum. Hún tilheyrir þeim minnihlutahópi sem hefur farið langverst út úr breytingum síðustu misserin.

Þetta er venjuleg íslensk alþýðukona. Hún flutti með maka sínum og þremur börnum úr sveit til höfuðborgarinnar um miðja öldina sem leið. Þar þurftu þau að byrja upp á nýtt, en kvörtuðu svo sem ekkert yfir því og fjölskyldan stækkaði. Heiðvirt launafólk sem skilaði góðu ævistarfi, stóð í skilum með allt sitt og lagði til hliðar til að tryggja sér áhyggjulaus ævikvöld, eins og það er kallað.

En núna, þegar til á að taka, er það velferðarkerfið sem étur upp sparnaðinn. Bætur eru skertar úr hófi og ekkjan þarf að ganga hratt á höfuðstólinn til að láta enda ná saman. Skerðingin er vegna þeirra vaxtatekna sem hún hefur af ævisparnaðinum, sem er þó ekki nema eitt og hálft jeppaverð.

Svona væri dæmið án vaxtatekna:
Hún fær 51.732 krónur á mánuði úr lífeyrissjóði og ætti því rétt á tekjutryggingu og heimilisuppbót.

          Greiðsla frá Tryggingastofnun yrði 128.268

En þá koma vaxtatekjurnar:
Verðbólgan étur upp vextina en samt kemur hver einasta króna til skerðingar. Raunvirði sparnaðarins rýrnaði um 309.103 krónur á árinu.

En af því að verðbætur teljast líka vaxtatekjur eru ekkjunni reiknaðar 105.107 kr. á mánuði í fjármagnstekjur. Við það lækka bæturnar verulega:

          Greiðsla frá Tryggingastofnun verður 68.223

Auk þess að borga fjármagnstekjuskatt af ekki-tekjunum eru þær notaðar til að skerða bætur frá TR um 60.045 á mánuði og fyrir það skal bótaþeginn greiða með því að ganga á eigur sínar.

Þegar allt er talið saman; neikvæð ávöxtun, skertar bætur og skattur á fjármagnstekjur verður reikningurinn 1.166.760 krónur á ári. Það sem átti að tryggja áhyggjulaust ævikvöld skilar ekkjunni engu en sparar TR stórfé og færir ríkissjóði skatttekjur.

Þannig virkar hið norræna velferðarkerfi á Íslandi.

 

Athugasemdir

[Þór Gunnlaugsson (IP-tala skráð) 20.1.2010 kl. 09:12]

Sæll Haraldur

Jú þetta er hárrét hjá þér og gríðarleg mismunun sem á sér stað í velferðarkerfinu og hef ég sett smá blogg um það en lítill áhugi.  Ég tók 2 dæmi um A og B sem fara inn á öldrunarstofnun.

A.Verkamaður sem á engar engnir þegar hann fer þarna inn og fær því frítt uppihald og gistingu auk vasapeninga frá TR.

B.Millistéttarmaður sem á íbúð býr einn og fer á hjúkrunarheimili.  Honum er gert að greiða 232 þúsund til heimilisins pr.mánuð m.v. skattframtal og fær engar greiðslur frá TR. Ættingjar mannsins ef einhverjir eru bera ábyrgð á þessum greiðslum annars er tekið veð í fasteigninni.

Svona er þetta misrétti og ekki langt síðan birt var viðtal við tvo heiðursmenn sem deildu herbergiskytru á Grund en báðir áttu þeir eignir áður en þeir fóru á Grund og greiða þvi ofangreint mánaðargjald eða tæpa hálfa milljón fyrir 25 fermetra.

Mér datt í hug á sínum tíma þegar ég bloggaði um málið að atvinnulausir sjúkraliðar og hjúkrunarfræðingar á eftirlaunum eða atvinnulausar gætu ef 3-4 ellilífeyrisþegar tækju saman einhverja af þeim luxusíbúðum sem standa auðar og lækkað þessar greiðslur sínar verulega.

Das er ekkert betra með rúm 200 þúsund pr.mánuð í nýju íbúðunum sínum og allt skal rífa af gamla fólkinu og buxurnar líka.

[SeeingRed, 20.1.2010 kl. 15:58]

Dapurlegt en satt.

[Arinbjörn Kúld, 20.1.2010 kl. 16:24]

Ömurlegt alltaf hreint hvernig við komum fram við gamla fólkið. Það verður að fara taka á þessu.

Kveðja að norðan.

[Margrét (IP-tala skráð) 20.1.2010 kl. 16:42]

Hver einasta manneskja skal gæta sín á því að eiga ekkert í banka. Eftir 60 ára aldur ætti hver maður að taka út peningana sína,vextirnir eru bara blekking,kerfið étur þá upp,og skerðir síðan greiðslurnar frá TR.

Séreignasparnaðinn ættu allir  að taka út. Það má leigja bankahólf fyrir 2000-3000 kr þar eru aurarnir betur geymdir núna.

Reynið að upplýsa þá sem brátt verða gamlir um þetta,en fæstir trúa......... svo er nú það.

[Þórdís Bára Hannesdóttir, 20.1.2010 kl. 19:48]

Það tekur áreiðanlega meira en 12 mánuði að búa til velferðarkerfi líku því sem er á hinum norðurlöndunum enda þarf fyrst að taka til eftir 18 ára stjórnartíð hægri manna sem rústuðu efnahag Íslands. Það er vissulega draumurinn en það tekur langan tíma.

[Haraldur Hansson, 20.1.2010 kl. 20:10]

Takk öll fyrir innlitið og athugasemdirnar.

Þór: Þetta sem þú nefnir er annað dæmi um að samfélagið bregst þeim sem búnir eru að skila sínu ævistarfi, ekki síst þetta með að greiða ofurleigu fyrir herbergi sem deilt er með öðrum. Það er skammarlegt.

Við þetta bætist svo að lyfjakostnaður hækkar jafnt og þétt, en bótaþegar þurfa margir á lyfjum að halda. Sama er að segja um flesta þætti þjónustu og heilsugæslu sem hækkar á meðan lífeyrir lækkar.

[Haraldur Hansson, 20.1.2010 kl. 20:15]

Margrét: Þeir sem eru með góðan lífeyrissjóð geta ávaxtað sína peninga áhyggjulaust, skerðingin lendir ekki á þeim. Það gerir þetta enn skammarlegra að skerðingin lendir eingöngu á þeim minnihlutahópi sem á lítil eða engin lífeyrisréttindi.

Nú er skylda að greiða í lífeyrissjóði svo þessi hópur fer minnkandi og „vandamálið“ verður úr sögunni eftir einhvern árafjölda. Það er því tæplega stór útgjaldaliður að tryggja þessu fólki mannsæmandi lífeyri.

[Haraldur Hansson, 20.1.2010 kl. 20:17]

Þórdís: Það er rétt að velferð verður ekki byggð á einum degi, en það er hægt að skemma mikið á stuttum tíma. Það var vond breyting og e.t.v. vanhugsuð þegar skerðing vegna vaxtatekna var tvöfölduð í janúar 2009, sem orsakar óbeinan fjármagnstekjuskatt hjá bótaþegum með takmörkuð lífeyrisréttindi.

Lítill hópur fólks þarf því að borga, beint og óbeint, margfaldan skatt vegna vaxtatekna sinna. Það er ekkert jafnræði í því og ekkert réttlæti heldur. Þetta þarf að laga. Það er okkur ekki sæmandi að koma svona fram við lítinn hóp fólks.

[Haraldur Hansson, 20.1.2010 kl. 20:21]

... og þið öll: Ef ég mætti gera tvær breytingar til að þoka málum í réttlætisátt væru þær þessar.

• Að færa vaxtatekjur til skerðingar aftur niður í 50% eins og reglan var fyrir 2009 (jafnvel niður í 33%).
• Hækka frítekjumark ellilífeyrisþega úr 98 þús. upp í 300 þús. eins og það er hjá þeim sem fá örorkubætur.

Þetta væri ekki fullkomin leiðrétting, en stórt skerf í réttlætisát, fljótgert og alveg örugglega ekki dýrt fyrir samfélagið.  

[Halla Rut , 20.1.2010 kl. 22:20]

Og svo komast margir, sem þess sárlega þurfa, ekki inn á hjúkrunarheimili aldraðra. Ég leitaði eftir ástæðunni og er hún sú að staðlað form þarf að fylla út þar sem ákveðin einkunn, eða niðurstaða,  ræður hvort viðkomandi þurfi slíka aðstoð eða ekki. Prófið er í boði ESB. Hér áður voru það hjúkrunarfræðingar og læknar sem sögðu til um hvort viðkomandi væri þannig staddur að hann þyrfti á algjörri aðstoð að halda eða ekki nú er það Brussel.

Stjórnvöld hafa verið að hreykja sér yfir að biðlistar þessir séu tómir en sannleikurinn er að það komast færri en þurfa á listann því ESB prófið dæmir ekki eftir hverri persónu heldur einhverju meðaltali sem ákveðið er hinumegin við hafið.

[Guðborg Eyjólfsdóttir, 20.1.2010 kl. 23:06]

Það er mjög sárt að sjá á eftir öllum sínum bótum og þetta er skeflilegt hvernig farið er með fólk sem á peninga, en við skulum átta okkur samt á því, að ef fólk á fullt af peningum inni á banka, og það fær vexti á peningana þá er það að fá vaxtaTEKJUR og þegar fólk er með tekjur af einhverju tagi þá rýrna BÆTUR, vegna þess að þetta eru tekjur og þetta eru bætur. 

[Haraldur Hansson, 20.1.2010 kl. 23:51]

Halla Rut: Biðlistar í heilbrigðiskerfinu, duldir eða sýnilegir, eru alltaf hábölvarðir. Ef notuð eru próf frá Brussel hlýtur það að vera ákvörðun íslenskra yfirvalda, því ESB hefur ekki lögsögu í heilbrigðismálum hér á landi. Ekki ennþá og vonandi aldrei.

Alla veganna er eitt á hreinu: Það er sama hversu erfitt ástandið er, það getur aldrei orðið svo slæmt að ESB geti ekki gert það verra.

[Haraldur Hansson, 21.1.2010 kl. 00:01]

Guðborg: Það er einmitt það sem er galið við þetta kerfi, að líta á verðbætur sem tekjur og nota þær til skerðingar.

Sá sem þarf að hafa innstæðu á óbundnum reikningi getur fengið 6,9% vexti, en verðbólga mælist núna 7,5%. Það þýðir að eigandinn fær engar rauntekjur. Þvert á móti þá rýrnar eignin, eins og rakið er í færslunni. Samt eru þessar ekki-tekjur notaðar til að skerða bætur.

Þetta kerfi þýðir að því meiri sem verðbólgan er, því lægri verða bæturnar úr velferðarkerfinu. Það er beinlínis galið.

[Halldór Jónsson, 22.1.2010 kl. 14:17]

Þetta er svakalegt en satt. Ellilífeyrisþegi má ekki eiga neitt í banka.

Þvílíkt skítaþjóðfélag þetta er. Þvílík skítayfirvöld sem láta þetta viðgangast.

[Margrét (IP-tala skráð) 22.1.2010 kl. 17:43]

Halla Rut:flott hjá þér að upplýsa þetta,dæmdir eftir einhverju meðaltali sem er ákveðið hinu megin við hafið ! Einmitt það. Minnist þess að hafa lesið þau orð Laxness að aum væri sú þjóð er ekki gæti séð um þá öldruðu sómasamlega.

Þetta með bankareikningana vil ég upplýsa að þetta er alveg rétt,það á éta af sér aðra eða báðar lappirnar áður en þú getur fengið nokkuð af lögbundnum lífeyri frá TR.  Hefi undir höndum seðil frá TR þar stendur lífeyrissjóðstekjur 800.000 . Frá banka eru Vextir og verðbætur 210.000 Arður 16.000....þarna kemur til skerðinga þessi lága upphæð sem viðkomandi geymir á bók.